| چو دانسـت کز مرگ نتوان گريخـت |
| بـسي آب خونين ز ديده بريخـت |
| بـگـسـترد فرش اندر ايوان خويش |
| بـفرمود کامدش بـهرام پيش |
| بدو گـفـت کاي پاک‌زاده پـسر |
| بـه مردي و دانـش برآورده سر |
| بـه مـن پادشاهي نهادسـت روي |
| کـه رنـگ رخـم کرد همرنگ موي |
| خـم آورد بالاي سرو سـهي |
| گـل سرخ را داد رنـگ بـهي |
| چو روز تو آمد جـهاندار باش |
| خردمـند باش و بي‌آزار باش |
| نـگر تا نـپيچي سر از دادخواه |
| نبخـشي ستـمـکارگان را گـناه |
| زبان را مـگردان بـه گرد دروغ |
| چو خواهي کـه تاج از تو گيرد فروغ |
| روانـت خرد باد و دسـتور شرم |
| سخـن گـفـتـن خوب و آواز نرم |
| خداوند پيروز يار تو باد |
| دل زيردسـتان شـکار تو باد |
| بـنـه کينـه و دور باش از هوا |
| مـبادا هوا بر تو فرمانرا |
| سـخـن چين و بي‌دانش و چاره‌گر |
| نـبايد کـه يابد بـه پيشـت گذر |
| ز نادان نيابي جز از بـتري |
| نـگر سوي بي‌دانـشان نـنـگري |
| چـنان دان که بي‌شرم و بسيارگوي |
| نـبيند بـه نزد کـسي آب‌روي |
| خرد را مـه و خـشـم را بـنده‌دار |
| مـشو تيز با مرد پرهيزگار |
| نـگر تا نـگردد بـه گرد تو آز |
| کـه آز آورد خـشـم و بيم و نياز |
| هـمـه بردباري کـن و راسـتي |
| جدا کـن ز دل کژي و کاسـتي |
| بـپرهيز تا بد نـگرددت نام |
| کـه بدنام گيتي نـبيند بـه کام |
| ز راه خرد ايچ گونـه مـتاب |
| پـشيماني آرد دلـت را شـتاب |
| درنـگ آورد راسـتيها پديد |
| ز راه خرد سر نـبايد کـشيد |
| سر بردباران نيايد بـه خـشـم |
| ز نابودنيها بـخوابـند چـشـم |
| وگر بردباري ز حد بـگذرد |
| دلاور گـماني بـه سـسـتي برد |
| هرانـکـس کـه باشد خداوند گاه |
| ميانـجي خرد را کـند بر دو راه |
| نـه سسـتي نه تيزي به کاراندرون |
| خرد باد جان ترا رهـنـمون |
| نـگـه دار تا مردم عيب‌جوي |
| نـجويد بـه نزديک تو آب‌روي |
| ز دشمـن مکن دوستي خواسـتار |
| وگر چـند خواند ترا شـهريار |
| درخـتي بود سبز و بارش کبسـت |
| وگر پاي گيري سر آيد بـه دسـت |
| اگر در فرازي و گر در نـشيب |
| نـبايد نـهادن سر اندر فريب |
| بـه دل نيز انديشـه بد مدار |
| بدانديش را بد بود روزگار |
| سپهـبد کـجا گشـت پيمان‌شکن |
| بـخـندد بدو نامدار انـجـمـن |
| خردگير کارايش جان تـسـت |
| نـگـهدار گـفـتار و پيمان تست |
| هـم آرايش تاج و گـنـج و سـپاه |
| نـماينده گردش هور و ماه |
| نـگر تا نـسازي ز بازوي گـنـج |
| کـه بر تو سرآيد سراي سـپـنـج |
| مزن راي جز با خردمـند مرد |
| از آيين شاهان پيشي مـگرد |
| بـه لـشـکر بـترسان بدانديش را |
| بـه ژرفي نگـه کن پـس و پيش را |
| سـتاينده‌يي کو ز بـهر هوا |
| سـتايد کـسي را هـمي ناسزا |
| شکسـت تو جويد همي زان سخن |
| مـمان تا بـه پيش تو گردد کهـن |
| کـسي کـش ستايش بيايد به کار |
| تو او را ز گيتي بـه مردم مدار |
| کـه يزدان ستايش نخواهد هـمي |
| نـکوهيده را دل بـکاهد مي |
| هرانـکـس کـه او از گنهکار چشم |
| بـخوابيد و آسان فرو برد خـشـم |
| فزونيش هر روز افزون شود |
| شـتاب آورد دل پر از خون شود |
| هرانـکـس کـه با آب دريا نـبرد |
| بـجويد نـباشد خردمـند مرد |
| کـمان دار دل را زبانـت چو تير |
| تو اين گفته‌هاي مـن آسان مـگير |
| گـشاد پرت باشد و دست راسـت |
| نشانـه بنـه زان نشان کت هواست |
| زبان و خرد با دلـت راسـت کـن |
| همي ران ازان سان که خواهي سخن |
| هرانکـس کـه اندر سرش مغز بود |
| هـمـه راي و گفـتار او نـغز بود |
| هرانـگـه کـه باشي تو با راي‌زن |
| سـخـنـها بياراي بي‌انجـمـن |
| گرت راي با آزمايش بود |
| هـمـه روزت اندر فزايش بود |
| شود جانـت از دشـمـن آژيرتر |
| دل و مـغز و رايت جـهانـگيرتر |
| کـسي را کـجا پيش رو شد هوا |
| چـنان دان کـه رايش نـگيرد نوا |
| اگر دوسـت يابد ترا تازه‌روي |
| بيفزايد اين نام را رنـگ و بوي |
| تو با دشـمـنـت رو پر آژنـگ دار |
| بدانديش را چـهره بي‌رنـگ دار |
| بـه ارزانيان بخش هرچت هواسـت |
| کـه گـنـج تو ارزانيان را سزاست |
| بـکـش جان و دل تا تواني ز رشک |
| کـه رشک آورد گرم و خونين سرشک |
| هرانـگـه کـه رشـک آورد پادشا |
| نـکوهـش کـند مردم پارسا |
| چو اندرز بـنوشـت فرخ دبير |
| بياورد و بـنـهاد پيش وزير |
| جـهاندار برزد يکي باد سرد |
| پـس آن لعـل رخـسارگان کرد زرد |
| چو رنـگين رخ تاجور تيره شد |
| ازان درد بـهرام دل خيره شد |
| چـهـل روز بد سوکوار و نژند |
| پر از گرد و بيکار تـخـت بـلـند |
| چـنين بود تا بود گردان سـپـهر |
| گـهي پر ز درد و گـهي پر ز مـهر |
| تو گر باهشي مشمر او را به دوست |
| کـجا دسـت يابد بدردت پوسـت |
| شـب اورمزد آمد و ماه دي |
| ز گـفـتـن بياساي و بردار مي |
| کـنون کار ديهيم بـهرام ساز |
| کـه در پادشاهي نـماند دراز |
